Την Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου 2023 αναμένεται η συνάντηση του Έλληνα υπουργού εξωτερικών κ. Γεραπετρίτη με τον Τούρκο ομόλογό του κ. Φιντάν.
Στόχος της συνάντησης είναι να τεθούν οι βάσεις του «πολιτικού διαλόγου» Ελλάδας-Τουρκίας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις προηγούμενες συζητήσεις, άρα έμμεση «νομιμοποίηση» όλων όσων έχουν συζητηθεί ως τώρα, καθώς και το πλαίσιο μιας σειράς θεμάτων που έχουν «διακριτικά» τεθεί από την ΕΕ και τις ΗΠΑ όλο το προηγούμενο διάστημα.
Ο τρόπος με τον οποίο πάει να διεξαχθεί ο πολιτικός διάλογος δείχνει φαινομενικά την ικανοποίηση της αρχικής τουρκικής θέσης περί άμεσων, χωρίς μεσολαβητές, συζητήσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Ωστόσο, και οι δυο πλευρές γνωρίζουν ότι είναι πολύ συγκεκριμένο το πλαίσιο που έχει τεθεί για αυτό τον πολιτικό διάλογο από την Ουάσιγκτον. Όπως επίσης γνωρίζουν τους ευρύτερους σχεδιασμούς στην περιοχή και αντιλαμβάνονται ότι το κόστος μιας μη συνεννόησης θα θέσει και τις δύο χώρες στο περιθώριο των εξελίξεων.
Ο πρώτος στόχος, λοιπόν, των δύο πλευρών είναι η συνεννόηση. Η μη συνεννόηση δεν είναι πλέον επιλογή. Κάτι που φάνηκε στους χαμηλούς τόνους μεταξύ των δυο αρμόδιων υπουργών, τη φειδωλή παρουσία τους στα media, στο γεγονός ότι υπάρχουν από πίσω επιτελεία σε άμεση επαφή που επεξεργάζονται τα θέματα και στο συντονισμό των δυο πλευρών στο πότε και τι θα πουν δημόσια, κάτι που φάνηκε στην ταυτόσημη και ταυτόχρονη ανακοίνωση της σημερινής συνάντησης.
Η ατζέντα
Το πλαίσιο των διμερών συζητήσεων χωρίζεται σε τρία μέρη.
Το πρώτο μέρος αφορά την διευθέτηση της ουσιαστικής διαφοράς Ελλάδας-Τουρκίας για τον καθορισμό υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Η διαδικασία αυτή έχει τρία επίπεδα διευθέτησης. Το πρώτο και ουσιαστικότερο είναι το πολιτικό επίπεδο. Ποιες είναι οι πολιτικές στοχεύσεις της κάθε πλευράς και αν υπάρχουν σημεία σύγκλισης, ώστε να βρεθεί κάποιος κοινός τόπος. Το δεύτερο επίπεδο είναι το νομικό. Πως δηλαδή νομικά θα λυθεί αυτό το ζήτημα. Και τέλος, το τρίτο επίπεδο είναι καθαρά τεχνικό και αφορά ζητήματα όπως για παράδειγμα είναι η χάραξη γραμμών βάσης. Εάν υπάρξει συμφωνία προσφυγής σε κάποιο διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, ένα πρώτο δίλλημα για την Ελληνική πλευρά είναι ότι θα πρέπει να προηγηθεί συνυποσχετικό μεταξύ των δυο χωρών και το πώς θα γίνει ο χειρισμός αυτού του συνυποσχετικού από την Αθήνα, δεδομένου ότι αφενός η Τουρκία θα προσπαθήσει να περάσει θέσεις της μη αποδεκτές από την Ελλάδα στο συνυποσχετικό και αφετέρου, όπως αναφέραμε τυχόν αποτυχία σε αυτό το επίπεδο θα χρεωθεί στην Αθήνα.
Το δεύτερο μέρος των διμερών συζητήσεων αφορά τα λεγόμενα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) σε στρατιωτικό επίπεδο, με στόχο την μείωση των εντάσεων. Η Τουρκία επιθυμεί να περάσει στα ΜΟΕ το ζήτημα της «αποστρατιωτικοποίησης».
Το τρίτο μέρος των συζητήσεων αφορά τη λεγόμενη «θετική ατζέντα». Μία σειρά θέματα οικονομικής διπλωματίας, που μπορούν να προχωρήσουν σε τεχνικό επίπεδο και θα βοηθήσουν στην καλύτερη επικοινωνία των δυο πλευρών.
Η «έκπληξη» στη Ν. Υόρκη
Η σημερινή συνάντηση ουσιαστικά θέλει να προετοιμάσει την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Ν. Υόρκη μεταξύ 18-20 Σεπτεμβρίου 2023 στα πλαίσια της ετήσια συνόδου της ΓΣ του ΟΗΕ.
Η περιοχή μας, μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και τα όσα έχουν συμβεί, έχει επιβαρυνθεί και όλες σχεδόν οι πλευρές θέλουν μια θετική ατζέντα να παρουσιάσουν ώστε να αντισταθμιστεί η επιβάρυνση. Το θέλει ο ΟΗΕ, ο οποίος έχει περιπέσει σε απαξίωση και δυσλειτουργία, το θέλει η Τουρκία για να φύγουν από πάνω της τα φώτα της αρνητικής δημοσιότητας και το θέλει και η Ελλάδα ώστε να μειώσει το γεωπολιτικό της ρίσκο ενόψει των προσπαθειών για την απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας.
Μητσοτάκης και Ερντογάν, λοιπόν, θέλουν φέτος στον ΟΗΕ να κάνουν την διαφορά και να παρουσιάσουν μια άλλη εικόνα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μία εικόνα ισόρροπα θετική με προοπτική επίλυσης των σημαντικότερων θεμάτων που απασχολούν τις διμερείς τους σχέσεις.
Στη σημερινή συνάντηση, Γεραπετρίτης και Φιντάν δίνουν τις πρώτες σημαντικές τους εξετάσεις ως ΥΠΕΞ των κρατών τους. Δεν είναι μόνο τι θα συζητήσουν και τι θα συμφωνήσουν μεταξύ τους. Είναι και το πόσο ελέγχουν οι ίδιοι, μηχανισμούς έτοιμους να ακυρώσουν το επόμενο λεπτό το τι θα συμφωνήσουν οι δυο υπουργοί.
