Την περασμένη Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου 2023, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία ανακοίνωσαν τους δικούς τους περιορισμούς στις εισαγωγές ουκρανικών σιτηρών, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να μην επεκτείνει την απαγόρευση εισαγωγών στις πέντε γειτονικές χώρες της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Η Ουκρανία ήταν ένας από τους κορυφαίους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο πριν η εισβολή της Ρωσίας το 2022 μειώσει την ικανότητά της να μεταφέρει αγροτικά προϊόντα στις παγκόσμιες αγορές. Οι Ουκρανοί αγρότες βασίζονται στις εξαγωγές σιτηρών μέσω γειτονικών χωρών από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση, καθώς δεν ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις προσφορότερες διαδρομές μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας.
Όμως, η μαζική εξαγωγή Ουκρανικών αγροτικών προϊόντων στις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες μείωσε τις τιμές εκεί, επηρεάζοντας το εισόδημα των ντόπιων αγροτών με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να απαγορεύσουν τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρενέβη τον Μάιο για να αποτρέψει μεμονωμένες χώρες να επιβάλλουν μονομερείς απαγορεύσεις και επέβαλε τη δική της απαγόρευση στις εισαγωγές σε γειτονικές χώρες. Σύμφωνα με την απαγόρευση της ΕΕ, η Ουκρανία είχε δικαίωμα να εξάγει μέσω αυτών των χωρών υπό τον όρο ότι τα προϊόντα θα πωλούνταν αλλού.
Η απαγόρευση της ΕΕ έληξε την περασμένη Παρασκευή, αφού η Ουκρανία δεσμεύτηκε να λάβει μέτρα για να ενισχύσει τον έλεγχο των εξαγωγών σε γειτονικές χώρες.
Παραμένει ασαφές πόσο έχει δεσμευτεί η Ουκρανία να περιορίσει τις εξαγωγές ή πώς οι νέες απαγορεύσεις θα επηρεάσουν τη ροή των προϊόντων από την Ουκρανία. Το θέμα αντανακλά τη διαίρεση της ΕΕ σχετικά με τον αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία στις οικονομίες των χωρών μελών που διαθέτουν ισχυρά λόμπι για τη γεωργία και τη γεωργία.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskiy χαιρέτισε την απόφαση της ΕΕ να μην παρατείνει περαιτέρω την απαγόρευση των εξαγωγών σιτηρών της χώρας του, αλλά είπε ότι η κυβέρνησή του θα αντιδράσει εάν τα κράτη μέλη της ΕΕ παραβιάσουν τους κανόνες της ΕΕ.
Από την άλλη πλευρά, οι τρεις χώρες που αντιδρούν, υποστηρίζουν ότι οι ενέργειές τους είναι προς το συμφέρον των οικονομιών τους.
Η ΕΕ δημιούργησε εναλλακτικούς χερσαίους δρόμους, τους λεγόμενους διαδρόμους αλληλεγγύης, ώστε να μπορεί η Ουκρανία να εξάγει αγροτικά προϊόντα, μετά και την απόσυρση της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας τον Ιούλιο, συμφωνία που επέτρεπε την ασφαλή διέλευση των φορτηγών πλοίων.
Οι αγρότες στις πέντε χώρες που γειτνιάζουν με την Ουκρανία έχουν επανειλημμένα παραπονεθεί για την μαζική εισροή αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία, γεγονός που έπληττε τις τιμές των εγχώριων παραγωγών.
Οι χώρες, εκτός από τη Βουλγαρία, πίεζαν για παράταση της απαγόρευσης της ΕΕ. Η Βουλγαρία ψήφισε την Πέμπτη για την κατάργηση των περιορισμών.
Η κυβέρνηση της Ρουμανίας, η οποία σε αντίθεση με τους ομολόγους της δεν εξέδωσε μονομερή απαγόρευση πριν από τον Μάιο, δήλωσε την Παρασκευή ότι «λυπάται που δεν μπορούσε να βρεθεί ευρωπαϊκή λύση για την παράταση της απαγόρευσης».
Η Ρουμανία δήλωσε ότι θα περιμένει την Ουκρανία να παρουσιάσει το σχέδιό της για να αποτρέψει την αύξηση των εξαγωγών προτού αποφασίσει πώς θα προστατεύσει τους Ρουμάνους αγρότες.
Η Ρουμανία βλέπει πάνω από το 60% των εναλλακτικών ροών να διέρχονται από την επικράτειά της κυρίως μέσω του ποταμού Δούναβη και οι αγρότες της έχουν απειλήσει με διαμαρτυρίες εάν δεν παραταθεί η απαγόρευση.
Τον τελευταίο χρόνο, η Ουκρανία είχε μετακινήσει το 60% των εξαγωγών της μέσω των Διαδρομών Αλληλεγγύης και το 40% μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Τον Αύγουστο, περίπου 4 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών της Ουκρανίας πέρασαν από τους διαδρόμους Αλληλεγγύης, εκ των οποίων σχεδόν 2,7 εκατομμύρια τόνοι ήταν μέσω του Δούναβη. Η Επιτροπή θέλει να αυξήσει περαιτέρω τις εξαγωγές μέσω της Ρουμανίας, αλλά το σχέδιο περιπλέκεται από τις επιθέσεις ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στις αποθήκες σιτηρών της Ουκρανίας κατά μήκος του Δούναβη και κοντά στα ρουμανικά σύνορα.
