Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Οι επαφές Ελλήνων και Αιγυπτίων πάνε πολύ πίσω στην ιστορία. Δυο μεγάλοι πολιτισμοί που σημάδεψαν την Μεσόγειο και για μεγάλα διαστήματα συμπορεύθηκαν σε σχέσεις αλληλεξάρτησης.
Σε όλη αυτή την διαδρομή μέχρι και σήμερα, Έλληνες και Αιγύπτιοι λειτούργησαν μαζί, αλλά και αυτόνομα. Συγκρούστηκαν πολιτικά και στρατιωτικά, αλλά και συνεργάστηκαν πολιτισμικά, οικονομικά και στο εμπόριο.
Αυτό συνέβαινε για χιλιάδες χρόνια! Όμως παρά τις διαφορές, τις διαφωνίες, τα διαφορετικά συμφέροντα, ποτέ ο ένας λαός δεν είδε ανταγωνιστικά τον άλλο. Ποτέ το ένα κράτος δεν είδε εχθρικά το άλλο.
Σήμερα οι Ελληνο-Αιγυπτιακές σχέσεις βρίσκονται σε ένα επίπεδο καλών προοπτικών, οι οποίες όμως φαίνεται να έχουν αγγίξει ένα όριο και απαιτείται η χάραξη ενός νέου πλαισίου συνεργασίας.
Μέσω της Τριμερούς Συνεννόησης Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου υπάρχει ένα επίπεδο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των τριών κρατών. Το πλαίσιο αυτό έχει κυρίως ενεργειακό και στρατιωτικό πρόσημο. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί. Είδαμε πρόσφατα τη σημασία της καλής επικοινωνίας με το Κάιρο για την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων στο Σαχέλ, με την στάθμευση ελληνικής δύναμης στο Ασουάν για τον απεγκλωβισμό Ελλήνων πολιτών από το Σουδάν.
Σημαντικό τεστ των διμερών σχέσεων στα ενεργειακά θα είναι η ένταξη της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα από την ΕΕ.
Έχει επίσης υπάρξει μια πρώτη συμφωνία της Αθήνας με το Κάιρο στην χάραξη της μεταξύ τους ΑΟΖ. Δεν είναι και η καλύτερη συμφωνία για εμάς, όμως υπό τις περιστάσεις, η Ελληνική πλευρά δεν είχε πολλά περιθώρια ελιγμών.
Για να σχεδιάσουμε την επόμενη μέρα στις σχέσεις μας με την Αίγυπτο, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τα διλήμματα του Καίρου απέναντι στην Τουρκία. ΑΟΖ, ενεργειακά, Λιβύη και Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι τέσσερις άξονες που προβληματίζουν την Αίγυπτο και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τις σχέσεις του Καίρου με την Άγκυρα. Αυτή είναι μια παράμετρο που δεν πρέπει να αγνοείται στους ελληνικούς σχεδιασμούς.
Από την άλλη, η Αίγυπτος έχει πιεστικά πληθυσμιακά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα να αντιμετωπίσει. Εδώ η Ελλάδα, ως μέλος της ΕΕ, μπορεί να καταστεί ιδιαίτερα χρήσιμη για την Αίγυπτο. Η αναβίωση ενός σοβαρού ευρωπαϊκού προγράμματος για την Ανατολική Μεσόγειο, που θα έχει δράσεις και χρηματοδότηση για την Αίγυπτο, θα πρέπει να γίνει σημαία από την Αθήνα στις Βρυξέλλες.
Αν η Αίγυπτος αφεθεί αβοήθητη απέναντι στις δικές της δοκιμασίες, αργά ή γρήγορα θα κοιτάξει και προς την Τουρκία και εμείς θα μιλάμε για ακόμα μια χαμένη ευκαιρία της διπλωματίας μας.
Αυτό που η Αίγυπτος θα ήθελε να δει από την Ελλάδα και που είναι κάτι που το χρειάζεται, θα ήταν μια Ελληνική πρόταση προς τις Βρυξέλλες για την επόμενη μέρα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια πρόταση-σχέδιο ανάλογης φιλοσοφίας με τα προγράμματα TACIS και PHARE της ΕΕ στις αρχές του ’90 για την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών και την Ανατολική Ευρώπη, προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες για την Ανατολική Μεσόγειο.
Η επόμενη μέρα στις Ελληνο-Αιγυπτιακές σχέσεις περνά μέσα από την επόμενη μέρα μιας Ευρωπαϊκής Ανατολικής Μεσογείου. Και πάνω σε αυτό τον σχεδιασμό, η Ελλάδα θα μπορέσει να επαναπροσδιορίσει στρατηγικά και βιώσιμα τις σχέσεις της με την Αίγυπτο.
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
