Γράφει ο Greg Torode
Κάθε μέρα, σχεδόν 60 πλήρως φορτωμένα πολύ μεγάλα πλοία μεταφοράς αργού πετρελαίου πλέουν μεταξύ του Περσικού Κόλπου και των κινεζικών λιμανιών, μεταφέροντας περίπου το ήμισυ του πετρελαίου που τροφοδοτεί τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Καθώς τα πλοία εισέρχονται στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ταξιδεύουν σε ύδατα που ελέγχονται όλο και περισσότερο από τον αυξανόμενο στρατό της Κίνας, από τις συστοιχίες πυραύλων και τα αεροδρόμια στις βάσεις της σε αμφισβητούμενα νησιά, καθώς και από τα Κινεζικά αντιτορπιλικά τύπου 055.
Αλλά όταν διασχίζουν τον Ινδικό Ωκεανό, μαζί με άλλα πλοία που κατευθύνονται προς την Κίνα από την Αφρική και τη Βραζιλία, αυτά τα τάνκερ στερούνται προστασίας σε ένα ναυτικό θέατρο που κυριαρχείται από τις Η.Π.Α.
Πολλοί στρατιωτικοί ακόλουθοι και μελετητές λένε ότι η ευπάθεια ελέγχεται τώρα, καθώς δυτικοί στρατιωτικοί και ακαδημαϊκοί στρατηγιστές τρέχουν σενάρια σχετικά με το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί ή να κλιμακωθεί μια σύγκρουση με την Κίνα για την Ταϊβάν ή αλλού στην Ανατολική Ασία.
Σε έναν πόλεμο, τα κινεζικά πετρελαιοφόρα στον Ινδικό Ωκεανό «θα ήταν πολύ ευάλωτα», δήλωσε ο David Brewster, μελετητής ασφαλείας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας.
«Τα κινεζικά πλοία θα παγιδεύονταν ουσιαστικά στον Ινδικό Ωκεανό και… θα είχαν ελάχιστη ή καθόλου αεροπορική υποστήριξη, επειδή δεν υπάρχουν βάσεις ή εγκαταστάσεις στις οποίες (η Κίνα) θα μπορούσε να βασιστεί».
Αναλυτές που γνωρίζουν τις συζητήσεις σε δυτικές και ασιατικές πρωτεύουσες, είπαν ότι αυτή η διαρκής αδυναμία δίνει στους αντιπάλους της Κίνας μια γκάμα επιλογών κλιμάκωσης, ειδικά σε μια μακροχρόνια σύγκρουση, όπως αυτή της Ρωσίας στον πόλεμο με την Ουκρανία.
Αυτά τα σενάρια κυμαίνονται από επιχειρήσεις παρενόχλησης και απαγόρευσης κατά της κινεζικής ναυτιλίας που θα μπορούσαν να εκτρέψουν τα κινεζικά πλοία του πολεμικού ναυτικού στην περιοχή, μέχρι τον αποκλεισμό και όχι μόνο.
Σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας, τα δεξαμενόπλοια – ικανά να μεταφέρουν 2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου – θα ήταν τρόπαια να βυθιστούν ή να συλληφθούν, αντανακλώντας τις ναυτικές ενέργειες του περασμένου αιώνα όπου οι μαχητές στόχευαν τους οικονομικούς πόρους των εχθρών τους, ανέφεραν στη συζήτηση τρεις αναλυτές.
Αυτές οι επιλογές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποτρέψουν την Κίνα από το να ξεκινήσει δράση ή αργότερα για να αυξήσει το κόστος σε μια εισβολή στην Ταϊβάν. Συμπλήρωσαν, ωστόσο, πως είναι λιγότερο σαφές πώς αυτή η ευπάθεια μετατοπίζει τους υπολογισμούς του Πεκίνου προς την Ταϊβάν.
Οι Κινέζοι στρατηγιστές γνωρίζουν το πρόβλημα, αλλά τελικά οποιαδήποτε απόφαση για έναρξη στρατιωτικής δράσης θα ληφθεί από τον Πρόεδρο Xi Jinping, σύμφωνα με έγγραφα του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA).
Ο Xi έδωσε εντολή στον PLA να είναι έτοιμος να εισβάλει στην Ταϊβάν έως το 2027, δήλωσε τον Φεβρουάριο ο διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ, William Burns. Η Κίνα αύξησε τους στρατιωτικούς ελιγμούς ενόψει των εκλογών στο νησί τον Ιανουάριο.
Από την ανάληψη της εξουσίας το 2013, ο Xi και άλλοι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος έχουν τονίσει τη σημασία ενός σύγχρονου στρατού που μπορεί να προβάλει την ισχύ σε παγκόσμιο επίπεδο και να εξασφαλίσει τους ζωτικούς εμπορικούς δρόμους της Κίνας.
Ωστόσο, εν μέσω φόβων για σύγκρουση, ορισμένοι από τους αναλυτές είπαν ότι η Κίνα θα δυσκολευτεί να προστατεύσει αυτά τα πλοία-σωσίβια ακόμη και όταν αυξάνονται οι ενεργειακές της απαιτήσεις, καθιστώντας έναν παρατεταμένο πόλεμο για την Ταϊβάν δύσκολο να διατηρηθεί.
Η Κίνα εισήγαγε 515,65 εκατομμύρια τόνους αργού πετρελαίου τους 11 μήνες έως τον Νοέμβριο, ή 11,27 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 12,1%.
Το Αμερικανικό Πεντάγωνο εκτιμά ότι περίπου το 62% του πετρελαίου της Κίνας και το 17% των εισαγωγών φυσικού αερίου της διέρχονται από το Στενό της Malacca και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, βασικές πύλες εισόδου στον Ινδικό Ωκεανό.
Η Κίνα κινείται προς τη διαφοροποίηση των προμηθειών, με τρεις αγωγούς από τη Ρωσία, τη Μιανμάρ και το Καζακστάν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% των εισαγωγών αργού πετρελαίου της το 2022, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία και τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Οι δυτικές κυρώσεις στη Μόσχα μετά την εισβολή της στην Ουκρανία οδήγησαν επίσης την Κίνα να αποθηκεύσει περισσότερο φθηνό πετρέλαιο από τη Ρωσία, τον κορυφαίο προμηθευτή της.
Τα τρόφιμα παρουσιάζουν μια πιο περίπλοκη εικόνα. Οι εισαγωγές σόγιας της Κίνας – που χρησιμοποιούνται για ζωοτροφές – αποστέλλονται εν μέρει μέσω του Ινδικού Ωκεανού, αλλά άλλα προϊόντα, όπως η ποτάσα, που χρειάζονται για λίπασμα, φτάνουν μέσω άλλων οδών.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΜΕΝΗ ΒΑΣΗ
Η Κίνα έχει ένα εκτεταμένο δίκτυο στρατιωτικών δορυφόρων, αλλά μόνο μία ειδική στρατιωτική βάση και δεν διαθέτει αεροπορική κάλυψη από ξηρά ή θάλασσα, για ναυτικές επιχειρήσεις στον Ινδικό Ωκεανό.
Στην ετήσια έκθεσή του για τον στρατό της Κίνας, το Πεντάγωνο απαριθμεί 11 πιθανές κινεζικές βάσεις στις παρυφές του Ινδικού Ωκεανού, συμπεριλαμβανομένων του Πακιστάν, της Τανζανίας και της Σρι Λάνκα. Αυτές οι τοποθεσίες αντικατοπτρίζουν την κινεζική διπλωματική και εμπορική προσέγγιση στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Belt and Road του Xi.
Αλλά αυτά δεν αποτελούν αμιγώς στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ούτε υπάρχει μόνιμη παρουσία του PLA ούτε σχετικές αμυντικές συμφωνίες με εγγυήσεις πρόσβασης σε μια σύγκρουση, δήλωσαν Ασιάτες διπλωμάτες.
Η έκθεση του Πενταγώνου σημειώνει, ότι η Κίνα εξακολουθεί να «έχει μικρή ικανότητα προβολής ισχύος» στον Ινδικό Ωκεανό.
Η αρχική υπερπόντια βάση της Κίνας στο Τζιμπουτί, στη δυτική άκρη του Ινδικού Ωκεανού, άνοιξε το 2017 και φιλοξενεί 400 πεζοναύτες, αντικατοπτρίζοντας την κινεζική συμμετοχή σε διεθνείς περιπολίες πειρατείας γύρω από το Κέρας της Αφρικής από το 2008.
Αλλά η βάση δεν έχει αεροδρόμιο και πλαισιώνεται από στρατιωτικές εγκαταστάσεις επτά άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας.
Η παρουσία των ΗΠΑ στον Ινδικό Ωκεανό παραμένει σε πλήρη ανάπτυξη, αντανακλώντας εποχές του Ψυχρού Πολέμου.
Ο 5ος στόλος των ΗΠΑ εδρεύει στο Μπαχρέιν, ενώ ο 7ος στόλος με έδρα την Ιαπωνία λειτουργεί από το Ντιέγκο Γκαρσία, μια ατόλη που διαχειρίζεται το Ηνωμένο Βασίλειο με διαδρόμους για βομβαρδιστικά μεγάλης εμβέλειας και μια λιμνοθάλασσα προσαρμοσμένη για να στεγάζει αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ.
Στα ανατολικά, η Αυστραλία αυξάνει τις περιπολίες χρησιμοποιώντας το αεροσκάφος P-8 Poseidon για το κυνήγι υποβρυχίων και επεκτείνει μια βάση στη δυτική ακτή για βρετανικά και αμερικανικά πυρηνικά υποβρύχια και, τελικά, αυστραλιανά πυρηνικά σκάφη.
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ
Ο Zhou Bo, ένας συνταξιούχος συνταγματάρχης του PLA και συνεργάτης ασφαλείας στο Πανεπιστήμιο Tsinghua του Πεκίνου, είπε ότι γνωρίζει τις ξένες συζητήσεις σχετικά με τα τρωτά σημεία της Κίνας, αλλά τα σενάρια είναι υποθετικά.
Εάν η Κίνα και η Δύση συγκρούονταν στρατιωτικά στον Ινδικό Ωκεανό, μια τέτοια σύγκρουση από τη φύση της θα ήταν «σχεδόν ανεξέλεγκτη» σε κλίμακα και χωροταξία, είπε ο Zhou. «Σε εκείνο το σημείο ένας μεγάλος πόλεμος θα ενέπλεκε πολλές χώρες», είπε.
Ωστόσο, ανέφερε ότι η Κίνα θα επεκτείνει σταδιακά τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και επιχειρήσεις της για να ενισχύσει τη θέση της.
Στρατιωτικοί ακόλουθοι και αναλυτές που παρακολουθούν τις αναπτύξεις στον Ινδικό Ωκεανό λένε ότι η Κίνα γενικά διατηρεί τέσσερα ή πέντε πλοία επιτήρησης και παρόμοιο αριθμό πολεμικών πλοίων και ένα επιθετικό υποβρύχιο ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, η Κίνα δεν έχει ακόμη δοκιμάσει τα πιο ισχυρά της πλοία στον Ινδικό Ωκεανό, είπε ένας πρώην αναλυτής των δυτικών μυστικών υπηρεσιών.
Ορισμένοι αναλυτές αναμένουν ότι αυτό θα αλλάξει, ιδιαίτερα καθώς τα έγγραφα του PLA τονίζουν τη σημασία των περιπόλων εναντίον της πειρατείας για την προστασία των γραμμών εφοδιασμού στον Ινδικό Ωκεανό. Η Κίνα θα μπορούσε να επεκτείνει τις περιπολίες εάν οι «ηγεμονικές χώρες» ασκήσουν τον έλεγχο των ζωτικών διαδρομών διέλευσης, σύμφωνα με το Science of Military Strategy του 2020, ένα επίσημο έγγραφο που περιγράφει τις στρατηγικές προτεραιότητες της Κίνας.
Ενώ το ναυτικό της Κίνας διατηρεί τα πυρηνικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων του κοντά στη βάση του στο νησί Hainan, τα επιθετικά υποβρύχια του αναμένεται να κινηθούν ευρύτερα καθώς βελτιώνονται, κάτι που αποτελεί πρόκληση για τις ΗΠΑ.
«Βλέπουμε ότι είναι προσεκτικοί, σίγουρα πιο προσεκτικοί από το αναμενόμενο», δήλωσε ο απόστρατος υποναύαρχος των ΗΠΑ Michael McDevitt, ο οποίος σε βιβλίο του 2020 εκτιμά μια ενδεχόμενη μεγάλη κινεζική στρατιωτική παρουσία για την προστασία των θαλάσσιων οδών του Ινδικού Ωκεανού.
“Δεν λέω ότι δεν πρόκειται να φτάσουν εκεί, αλλά φαίνεται ότι δεν αισθάνονται άνετα ακόμη, ιδιαίτερα με τα αεροπλανοφόρα τους – και η επέκταση της αεροπορικής κάλυψης θα είναι ζωτικής σημασίας για αυτούς σε μια σύγκρουση”.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΠΛΟΚΑΡΙΣΜΟΥ
Ακόμα κι αν η Κίνα δεν μπορεί να επιτύχει απόλυτη κυριαρχία, ορισμένοι παράγοντες μπορεί να είναι υπέρ της, λένε ορισμένοι αναλυτές.
Οι αποκλεισμοί είναι δύσκολο να εφαρμοστούν δεδομένης της ρευστότητας του εμπορίου, με το πετρέλαιο μερικές φορές να διακινείται από χερσαίους διαύλους.
Η παρακολούθηση και η αστυνόμευση αποστολών θα ήταν μια τεράστια δουλειά, καθώς οι επιχειρήσεις κατά της Κίνας θα χρειαζόταν να εξασφαλίσουν αποστολές σε προορισμούς όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία.
«Δεν μπορείς να ξεφύγεις με το να μπλοκάρεις τις αποστολές του αντιπάλου σου και να επιτρέψεις στις δικές σου να συνεχίσουν», είπε ο Brewster.
Οι ιστορικοί συνεχίζουν να συζητούν για την αποτελεσματικότητα των αποκλεισμών κατά της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ωστόσο, η Κίνα έχει μάθει μερικά από τα μαθήματα. Διαθέτει στρατηγικά και εμπορικά αποθέματα αργού πετρελαίου περίπου 60 ημερών, σύμφωνα με τις εταιρείες ανάλυσης Vortexa και Kpler. Τα αποθέματα πετρελαίου της είναι εν μέρει αποθηκευμένα υπόγεια και δεν μπορούν να εντοπιστούν από δορυφόρους.
Έχει μικρό πλεόνασμα φυσικού αερίου, αλλά αντλεί αυξανόμενους όγκους από αγωγούς μέσω της Ρωσίας, της Κεντρικής Ασίας και της Μιανμάρ.
Η Κίνα είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε σιτάρι και ρύζι και διατηρεί μεγάλα αποθέματα και των δύο, αν και οι ποσότητες παραμένουν κρατικό μυστικό.
Το 2022, η Επιτροπή Οικονομικής Παρακολούθησης και Ασφάλειας ΗΠΑ-Κίνας στην Ουάσιγκτον, ζήτησε από το Πεντάγωνο να συντάξει μια διαβαθμισμένη έκθεση σχετικά με τις στρατιωτικές απαιτήσεις του αποκλεισμού των κινεζικών μεταφορών ενέργειας, με λεπτομέρειες που δεν έχουν εξεταστεί προηγουμένως.
«Η έκθεση θα πρέπει επίσης να εξετάσει τον βαθμό στον οποίο η Κίνα μπορεί να είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις ενεργειακές της ανάγκες κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ή σύγκρουσης μέσω αποθεμάτων, με τον περιορισμό των προμηθειών και βασιζόμενη σε χερσαίες αποστολές», ανέφερε η Επιτροπή.
